lupo-de-mare
Gesperrt
Die Lage ist wirtschaftlich im Kosovo vollkommen aussichtlso, wie der IMF-Weltbank feststellt und überall fehlt es an enormen Geldsummen u.a. weil
A) Es eine viel zu grosse, unfähige Verwaltung gibt
B) Niemand inklusive der Albaner dort investieren will
KOSOVA RREZIKON KRIZE FINANCIARE
Interviste me Marc Auboin, perfaqesuesi i FMN-se ne Kosove
Per me shume se nje muaj mesuesit kosovare jane ne greve. A ka gjasa qe pagat e punonjesve te arsimit te rriten?
- Per ne si Fond Monetar Nderkombetar kjo eshte nje ceshtje e brendshme e qeverise dhe e nje kategorie te caktuar te nenpunesve te administrates civile. Por, ajo qe ne themi eshte se Kosova po hyn ne detyrime te medha te buxhetit, qe mund te cojne ne rrezik potencial te krizes financiare me 2006. Eshte prioritet yni qe ta evitojme kete krize. Ne kuptojme se ne kete faze, buxheti nuk mund me qe te paguaje faturat dhe pagat, nese qeveria vazhdon te zgjeroje sherbimet publike. Duhen stabilizuar pagat qe u jepen nenpunesve te administrates civile, te cilat grumbullohen nga tatimpaguesit, dhe ky stabilizim duhet te ndodhe, sepse qeveria duhet te jete e afte, qe te paguaje nenpunesit e saj. Nuk po flasim ketu per shkurtime te vendeve te punes, por qe keta nenpunes te mund te paguhen kete vit dhe me 2006. Po ashtu ka ngarkese te buxhetit pasi nje numer i pakufizuar i nenpunesve te administrates civile paguhen nga buxheti per shkak te bartjes se pergjegjesive. Keshtu qe duhet ta krijojme nje dhome ne buxhet per kete. Eshte problem ceshtja e numrit te madh te nenpunesve te administrates civile dhe mundesise se rritjes se pagave. Nuk do te thote se nuk mund te adresohen ceshtje specifike, por keto raste duhet te zgjidhen ne menyre te ndersjelle. Ka shume menyra per t'u bere kjo. Nese e ndjeni se mesuesit kane nevoje p-r rritje pagash, atehere do te duhej te shihni se si ta riorganizoni sistemin arsimor. Duke e ristrukturuar sistemin arsimor ju mund te keni disa kursime, duke e pensionuar personelin qe nuk japin mesim e shembuj te tjere.
Por, ajo qe rekomandojme per arsimin dhe fushat e tjera, se cfaredo qe qeveria ben eshte qe te respektoje dyanshmerine e buxhetit, sepse kane edhe sfida te tjera. Ka nderlidhje, sepse me shume paga per arsimtaret, do te thote me pak sholla te ndertuara. Pra, kjo eshte dicka, qe qeveria duhet ta menaxhoje. Faktikisht kjo eshte kohe shume e keqe per te dhene keshilla, sepse kjo do te keqinterpretohet nga te dyja palet.
E permendet me heret buxhetin. A mundet qeveria te perballoje problemet sociale dhe ekonomike me buxhetin e tashem?
- Buxheti i ketij viti eshte projektuar si pasoje e deficiti te madh. Grumbullimi i deficitit te vitit 2004 dhe 2006 ka bere qe suficiti i grumbulluar ne vitet e mehershme te zvogelohet. Ne mund te akomodojme rreth 80 milione euro deficit per vitin e ardhshem dhe eshte mjaft veshtire qe te zvogelohet deficiti me te hyrat e tanishme nga tatimet. Nese nuk mund ta mbyllni buxhetin me financat qe i keni, do te thote se te hyrat nuk jane te mjaftueshme per t'i paguar shpenzimet. Dhe kjo nenkupton se me nuk mund te paguani faturat. Ka disa gjera qe nuk jane te durueshme ne buxhet dhe rritja e pagave ne pergjithesi nuk mund te durohet. Por, edhe nuk ka nevoje pasi qe cmimet e gjerave ushqimore po bien ne 2-4 per qind per vit. Kostoja e jeteses po bie ne Kosove. Nuk do te thote se tashme kosovaret jane te pasur, po eshte nje argument me pak per rritjen pagave.
A eshte real optimizmi i institucioneve dhe qytetareve te Kosoves se me zgjidhjen e statusit perfundimtar do te zgjidhen edhe te gjitha problemet ekonomike?
- Natyrisht jo, por do kete permiresime domethenese. FMN ka thene shpesh se statusi i tashem po gjeneron shume pasiguri sa i perket investimeve ne Kosove. Investitoreve, qofte vendes apo nderkombetare, u duhet siguria. Mendoj se cilido qofte statusi perfundimtar, ai do te sjelle me shume siguri. Por, ai qe do krijoje investime te medha do te jete menaxhimi i duhur i buxhetit nga qeveria. Investitoret do te vijne nese sigurohen se ka stabilitet makroekonomik dhe se mund te investojne pa u frikesuar nga inflacioni apo rritja e pagave dhe dicka tjeter qe do t'ua ndryshonte planet e investitoreve, sepse kur ata zgjedhin, nuk shohin vetem Kosoven, por edhe Shqiperine, Maqedonine e Rumanine si konkurrente. Oer momentin Kosova ende nuk e ka krijuar reputacionin e saj si vend per investitoret nderkombetare. Ajo qe duhet te beje Kosova eshte qe te krijoje sistem me taksa te ulta, konkurrencen e pagave, buxhetin e menaxhuar mire dhe jo nje numer kaq te madh te nenpunesve ne administraten civile. Dhe te gjitha keto mund te krijojne nje te ardhme me te ndritshme per Kosoven, por s'i zgjidhin te gjitha problemet ekonomike per nje dite. Do te kete vend per tranzicion ne ekonomi, edhe pse ka shume probleme sociale. Ju mund t'i zgjidhni keto duke e zgjeruar sektorin privat, pasi ai publik nuk do te jete i njejti deri ne fund. Sektori publik duhet te ndjeke perpjekjet produktive, qe tashme po i ndjek sektori privat.
http://www.kohajone.com/lexo.php?id=42196
A) Es eine viel zu grosse, unfähige Verwaltung gibt
B) Niemand inklusive der Albaner dort investieren will
KOSOVA RREZIKON KRIZE FINANCIARE
Interviste me Marc Auboin, perfaqesuesi i FMN-se ne Kosove
Per me shume se nje muaj mesuesit kosovare jane ne greve. A ka gjasa qe pagat e punonjesve te arsimit te rriten?
- Per ne si Fond Monetar Nderkombetar kjo eshte nje ceshtje e brendshme e qeverise dhe e nje kategorie te caktuar te nenpunesve te administrates civile. Por, ajo qe ne themi eshte se Kosova po hyn ne detyrime te medha te buxhetit, qe mund te cojne ne rrezik potencial te krizes financiare me 2006. Eshte prioritet yni qe ta evitojme kete krize. Ne kuptojme se ne kete faze, buxheti nuk mund me qe te paguaje faturat dhe pagat, nese qeveria vazhdon te zgjeroje sherbimet publike. Duhen stabilizuar pagat qe u jepen nenpunesve te administrates civile, te cilat grumbullohen nga tatimpaguesit, dhe ky stabilizim duhet te ndodhe, sepse qeveria duhet te jete e afte, qe te paguaje nenpunesit e saj. Nuk po flasim ketu per shkurtime te vendeve te punes, por qe keta nenpunes te mund te paguhen kete vit dhe me 2006. Po ashtu ka ngarkese te buxhetit pasi nje numer i pakufizuar i nenpunesve te administrates civile paguhen nga buxheti per shkak te bartjes se pergjegjesive. Keshtu qe duhet ta krijojme nje dhome ne buxhet per kete. Eshte problem ceshtja e numrit te madh te nenpunesve te administrates civile dhe mundesise se rritjes se pagave. Nuk do te thote se nuk mund te adresohen ceshtje specifike, por keto raste duhet te zgjidhen ne menyre te ndersjelle. Ka shume menyra per t'u bere kjo. Nese e ndjeni se mesuesit kane nevoje p-r rritje pagash, atehere do te duhej te shihni se si ta riorganizoni sistemin arsimor. Duke e ristrukturuar sistemin arsimor ju mund te keni disa kursime, duke e pensionuar personelin qe nuk japin mesim e shembuj te tjere.
Por, ajo qe rekomandojme per arsimin dhe fushat e tjera, se cfaredo qe qeveria ben eshte qe te respektoje dyanshmerine e buxhetit, sepse kane edhe sfida te tjera. Ka nderlidhje, sepse me shume paga per arsimtaret, do te thote me pak sholla te ndertuara. Pra, kjo eshte dicka, qe qeveria duhet ta menaxhoje. Faktikisht kjo eshte kohe shume e keqe per te dhene keshilla, sepse kjo do te keqinterpretohet nga te dyja palet.
E permendet me heret buxhetin. A mundet qeveria te perballoje problemet sociale dhe ekonomike me buxhetin e tashem?
- Buxheti i ketij viti eshte projektuar si pasoje e deficiti te madh. Grumbullimi i deficitit te vitit 2004 dhe 2006 ka bere qe suficiti i grumbulluar ne vitet e mehershme te zvogelohet. Ne mund te akomodojme rreth 80 milione euro deficit per vitin e ardhshem dhe eshte mjaft veshtire qe te zvogelohet deficiti me te hyrat e tanishme nga tatimet. Nese nuk mund ta mbyllni buxhetin me financat qe i keni, do te thote se te hyrat nuk jane te mjaftueshme per t'i paguar shpenzimet. Dhe kjo nenkupton se me nuk mund te paguani faturat. Ka disa gjera qe nuk jane te durueshme ne buxhet dhe rritja e pagave ne pergjithesi nuk mund te durohet. Por, edhe nuk ka nevoje pasi qe cmimet e gjerave ushqimore po bien ne 2-4 per qind per vit. Kostoja e jeteses po bie ne Kosove. Nuk do te thote se tashme kosovaret jane te pasur, po eshte nje argument me pak per rritjen pagave.
A eshte real optimizmi i institucioneve dhe qytetareve te Kosoves se me zgjidhjen e statusit perfundimtar do te zgjidhen edhe te gjitha problemet ekonomike?
- Natyrisht jo, por do kete permiresime domethenese. FMN ka thene shpesh se statusi i tashem po gjeneron shume pasiguri sa i perket investimeve ne Kosove. Investitoreve, qofte vendes apo nderkombetare, u duhet siguria. Mendoj se cilido qofte statusi perfundimtar, ai do te sjelle me shume siguri. Por, ai qe do krijoje investime te medha do te jete menaxhimi i duhur i buxhetit nga qeveria. Investitoret do te vijne nese sigurohen se ka stabilitet makroekonomik dhe se mund te investojne pa u frikesuar nga inflacioni apo rritja e pagave dhe dicka tjeter qe do t'ua ndryshonte planet e investitoreve, sepse kur ata zgjedhin, nuk shohin vetem Kosoven, por edhe Shqiperine, Maqedonine e Rumanine si konkurrente. Oer momentin Kosova ende nuk e ka krijuar reputacionin e saj si vend per investitoret nderkombetare. Ajo qe duhet te beje Kosova eshte qe te krijoje sistem me taksa te ulta, konkurrencen e pagave, buxhetin e menaxhuar mire dhe jo nje numer kaq te madh te nenpunesve ne administraten civile. Dhe te gjitha keto mund te krijojne nje te ardhme me te ndritshme per Kosoven, por s'i zgjidhin te gjitha problemet ekonomike per nje dite. Do te kete vend per tranzicion ne ekonomi, edhe pse ka shume probleme sociale. Ju mund t'i zgjidhni keto duke e zgjeruar sektorin privat, pasi ai publik nuk do te jete i njejti deri ne fund. Sektori publik duhet te ndjeke perpjekjet produktive, qe tashme po i ndjek sektori privat.
http://www.kohajone.com/lexo.php?id=42196
