Mesjeta ne Shqiperi

[Robert]

Ich habe mir vorgestellt,das ich (und ihr) hier alles reinposte was im Mittelalterlichem Albanien passiert ist.
Hab jetzt etwas Interessantes reingeschrieben,werde noch mehr bringen,aber ich muss das alles mit der hand schreiben,weil ich es nicht im internet finden kann.




Dokumente per Shqiptaret ne arkivat Hungareze
Lidhjet Shqiptaro-Hungareze gjate mesjetes

Thesare te shumta,me vlera te jashtezakonshme per historine e Shqiperise,ruhen ne arkivat Hungareze.-
Dokumente te pabotuara nga shekujt XII-XV,te cilat hedhin drite te re per vendin qe zinin tokat shqiptare
ne politiken e shteteve perendimore te asaj kohe. -Fonde te vecanta per personalitete te shquara nga mesjeta
shqiptare: Gjon Gazulin,Domenik Topine,andrean nga Durresi,Balshajt,etj.- Njeri nder arkivat hungareze
me vlera te medha,per historine tone kombetare,por te jo i vetmi,eshte edhe arkivi shteteror i Hungarise
(Magyar Orszagos Leveltar).

Persa u perket studimeve te mesjetes se Shqiperise,
nje arkiv me vlera te pazbuluara deri tani eshte
Arkivi Shteteror i Hungarise (Magyar Orszagos
Leveltar). Ky arkiv ka qene jasht vemendjes se
medievisteve shqiptare deri me sot,per arsye qe nuk
artikulohen qarte. Ne pamje te pare,Arkivat e
Hungarise duket sikur nuk ofrojne asgje per historine
e Shqiperise,jo vetem per shkak te distances
gjeografike,por edhe per shkak te nje lloj distancimi te
pakuptueshem qe ekziston ne histori dhe ne histori-
ografi tone ne pergjithesi. Ekzistenca e ketyre lidhjeve
gjate Mesjetes eshte studiuar, deri-diku, nga
albanologu i mirenjohur kroat Milan Shuflaj,zeri e te
cilit,megjithate,ka mbetur i vetem ne historiugrafi.
Lidhjet shqiptaro-hungareze kane nje histori
mjaft interesante gjate Mesjetes.Ato nuk ishin lidhje te
thjeshta te castit,por lidhje te paramenduara dhe
pritej te jepnin fryte per politiken e mbreterve hungareze.
Momentet e para qe lidhin fatet politike te
Hungarise me ato te Shqiperise, shfaqen ne shek.XII,
kur mbreterit hungareze kishin arritur ta shtrinin
sundimin e tyre ne Kotor-Raguzedhe ne Shqiperine
Veriore, derisa Durresi,ishte ne duart e anzhuineve
napolitane.Nen sundimin e mbretit Sigismund filluan
perpjekjet e para per te shtrire hegjemonine
hungareze mbi popujt kroat,boshnjak,serb dhe shqiptar,
dhe vetem depertimi i turqve beri qe keto plane te mos
realizoheshin.Keto lidhje ishin mjaft te konsoliduara
ne shek. XIV,saqe mund te behet fjale,per te
ashtuquajturen "Politike shqiptare te mbreterve hungareze",
duke e barazuar keshtu strukturen e interesave
te mbreterve hungareze,te pakten ne perkufizim,
me "Politiken italiane te mbreterve gjermane" qe
kishte filluar me Karlin e Madh.Kjo le te kuptosh qe
mbreterit hungareze ishin po kaq te interesuar per
Shqiperise ne Mesjete,sa ishin mbreteret gjermane per
Italine,dhe se per te arritur qellimet e tyre,ata kishin
ngritur,ashtu si mbreteret gjermane,nje sistem te tere
planesh ,e intrigash qe trashegohej nga njeri brez te
tjetri,per te perfituar nga kjo politike me sa me shume
efikasitet,ndikim dhe influence ekonomike,tregtare
dhe politike,por edhe aspirata te tjera.




Politika e mbreterve hungareze dhe rezultatet e saja ndaj territoreve shqiptare

Megjithese politika shqiptare e mbreterve hungareze
nuk pati rezultatet qe kishte politika italiane e
mbreterve gjermane,dhe nuk arriti te kete fryte te
drejtperdrejta,ne historine e shqiperise,rendesia e saj
eshte e madhe dhe vlen te studiohet,sepse ndihmon
per te kuptuar vendin qe zinin tokat shqiptare ne
politiken e shteteve perendimore te asaj kohe.
Ne fillimet e tyre ketolidhje ishin te nje karakteri
thjesht fetar,ekonomik, tregtar dhe, deri-diku,ushtarak.
Regjistrimi i pare i ketyre lidhjeve daton nga
viti 1177 (shek. XII),kur kryeipeshkvi i Splitit kerkoi
nga papa Aleksander III pallium-in kryeipeshkvnor,
per prelatin e Tivarit.Ne ate kohe territoret kroato-veriore
si dhe qytetet dalmate:Spliti,Trogiri,Zara,etj,ishin
nen supremacine e mbretit hungarez,Bela III.Duhet
pasur parasysh qe dalja e Tivarit si kryeipeshkvi me
vete,ishte ne dem te Kryeipeshkvise se Raguzes.
Mbretit hungarez,Bela III sigurisht,qe e dinte kete
detaj,por ishte i interesuar per dobesimin e pushtetit
te Kyreipeshkvise se Raguzes.Ne vitin 1250,papa
Inocent IV,cuditerisht iu drejtua dominikaneve
hungareze qe te perforconin ritin romak ne provincat e
Pultit,Arberise dhe Kunavise,dhe kjo tregon qe
dominikanet hungareze gezonin tashme nje reputacion
te mire ne syte papatit. Nje moment tjeter,nga
kapercyelli i shek. XII,eshte gjithashtu mjaft
domethenes: nje ipeshkev nga Shasi(Svaci) u
arratis nga mbreti serb dhe gjetistrehe dhe mbrojtje
ne Hungari,gje qe tregon se Hungaria konsiderohej
si vend mik nga shqiptaret para se te vendoseshin
guret e themelit per ndertimin e urave komunikuese
miis dy vendeve.Keto fakte te japin te kuptosh se
ishin krijuar disa kushte te favorshme per nje lidhje me
te konsoliduar midis Hungarise dhe Shqiperise qe
ne shek. XII.

fortsetzung folgt....

 

[Robert]

Meritat e vecanta te mbretit Hungarez,Luigjit te Madh,
qe tokat shqiptare te debonin zgjedhen sllave

Ndikimi politik i Hungarise behet i dukshem vetem
ne fillim te shek.XIV,kur anzhuinet napolitane u
ngjiten ne fronin hungarez. Nga viti 1272deri ne vitin
1296 anzhuinet kishin pasur nen sundimin e tyre
Durresin,qe ne ate kohe ishte qyteti me i zhvilluar
shqiptar.Megjithate,anzhuinet ishin te detyruar qe ta
leshonin ne duart e serbeve me 1296 per ta marr ate
perseri me 1306. Ne kete vit (1306) vjen ne Durres Filipi
nga Tarenti (nipi i Karlit Azhu) si dominus Albaniae.
Edhe pas ardhjes se Filipit nga Tarenti ne Durres,
Durresi u ripushtua nga serbet,por per periudhe te shkurter:
kryesisht ai mbeti ne duart e anzhuineve edhe kur pothuajse
te gjitha territoret e tjera shqiptare ishin ne duart serbeve.
Merite per kete kishte pushteti impozant i mbretit hungarez,
i Luigjit te Madh (i biri i Karl Robertit nga familja e Anzhuineve),
i cili kishte lidhje te ngushta me pushtetin papnor dhe
Seline e Shenjte. Ai i kishte premtuar me papes qe,sapo
te kishte dore te lire,do te deportonte ne Bosnje per te
shtypur heretizmin bogumil,serish te perhapur ne Ballkan
dhe Inocenti VI e kishte pranuar me entuziazem,
gatishmerine e mbretit hungarez.Madje, ai e kishte
quajtur "kapiten kryesor te kishes" (Hauptkapitän
der Kirche) dhe "Flamurtar" (Bannenträger) dhe i kishte
besuar atij punen e veshtire te perhapjes se katolicizmit
ne Ballkan. Anzhuinet hungareze nuk arriten te ishin po kaq
te suksesshem ne jug,ku sundimi i tyre kercenohej nga
turqit, qe po perhapeshin me shpejtesi drejt perendimit
dhe pengohej nga perpjekjet ekspansioniste te serbeve.
Ne kete situate tokat shqiptare kishin nje pozite
jashtezakonisht strategjike per ta. Mbreteria e Arberit
ishte shpresa e vetme e tyre per te arritur qellimin.
Pas traktatit te papes ne Zare(1358),ne te cilen
Venediku hoqi dore nga i gjithe bregdeti lindor i Adriatikut,
anzhuinet hungareze u bene vazhdues te tradites
napolitane ne Shqiperi. Marredheniet shqiptaro-hungareze,
tani filluan te merrnin nje karakter politik te percaktuar mire.
Nga njera ane ata ishin mbrojtes te elementit katolik kunder
skizmatikeve dhe nga ana tjeter ata u bene perkrahes te sundimtareve
shqiptare,qe po perpiqeshin te konsoldonin pushtetin e tyre.

 

[Robert]

Traktati i Zares nga viti 1358 dhe largimi i pushtetit te Venedikut
nga qytetet bregdetare shqiptare


Keshtu p.sh. Luigji i Madh,i njohur tashme si
diplomat i shquar,del si ndihmes i familjes se pushtet-
shme te topiasve per ta ngritur ate ne pushtet. Ne zba-
timit e kesaj politike,Hungaria ishte e perkrahur nga
Raguza (sot Dubrovniku), por edhe nga persona te
vecante shqiptare. Dominik Topia, vellai i Karl Topise,
ishte njeri prej ketyre te fundit. Ai kishte qene kapelan
i oborrit te anzhuineve ne Napoli dhe duke pasur
interes qe te ngrihej ne postin e kryeipeshkvit,u vu ne
sherbim te mbreterise hungareze. Si rezultat i sher-
bimeve te tij,ne vitin 1358 ai arriti qe te behej ipeshkev
i Korcules. Me vone me perkrahjen e hungarezeve
arriti te behej kryeipeshkev i Zares,qe ne ate kohe
ishte nje nder kryeipeshkvit me te pushtetshem ne
Dalmaci. Qellimi i hungarezeve qe t´i benin territoret
e shqipetareve pjese te mbreterise se tyre,binte ndesh
me qellimet e venedikaseve ,te cilet,po ashtu, ishin
te interesuar t´i kishin keto territore nen hegjemonine
e tyre. Megjithate Luigji i Madh ia arriti qellimit te tij
te pakten paraprakisht . Me 1373 Durresi e Kotori
u vune ne sherbimin e mbretit hungarez (civitates
vestras Cattari et Duracii). Per kete u desh qe Karl
Topia te hiqte dore me pare nga Durresi,te cilin ne
vitin 1368 ua kishte rrembyer anzhuineve. Si rezultat,
ne vitin 1373 Karl Topise iu desh te mjaftohej me
zonat rreth Krujes dhe Elbasanit dhe ne grykederdhjet
e lumenjve Devoll dhe Shkumbin. Aty ai nderton si princ
i Shqiperise (princeps Albaniae) nje hallke te rendesishme
te liges se "zoterinjve tane te mbreterve te Hungarise"
(Liga domini nostri regis Hungariae) kunder Republikes
se Venedikut. Republika e Venedikut u detyrua si dikur
ne Traktatin e Zares,te nenshkruante Traktatin e Turinit (1381),
sipas te cilit ajo hiqte dore nga Adriatiku Lindor ne dobi te
Hungarise. Venediku u detyrua te tregonte nje respekt
shum te madh karshi mebreterve hungareze,sodomos
ne rastin kur,me 1396,Gjergj Balsha i ofroi qytetet e
Shkodres dhe te Drishtit. Venediku u mendua mire dhe
u informua nese kjo cenonte gjekundi paqen e Turinit
dhe vetem pasi u siguruar per kete,i pranoi ato. Kjo
ndoshta erdhi pas shume ferkimesh qe kishin pasur
me njeri-tjetrin Hungaria dhe Venediku. me 1368,kur
Venediku kishte shkeputur per vete nga mbreteria e
madhe serbe zonat e Skutarit (Shkodres), Antivarit (Tivarit),
dhe Dulcignos (Ulqinit), d.m.th. kishte depertuar serish
ne hapesiren e Ballkanit verior, nga ku Luigji I. e kishte
bere qe te terhiqej me 1358, ishte prishur ekuilibri midis
Mbreterise Azhuine dhe Venedikut,por me vone ky
ekuiliber arriti te vendosej serish,te pakten perkohesisht.

 

[Robert]

E verteta ikonografike per Betejen e Kosoves

Asnje ngjarje historike nuk eshte
eksploatuar per nevojat e politikes
serbe me teper se Beteja e Kosoves,
e zhvilluar me 15 qeshor 1389. Megjithkete
kjo ngjarje as edhe sot e kesaj dite nuk eshte
ndricuar ,gje qe do te thote se shumecka
per te dhe per personazhet e saj, ka mbetur
e mjegulluar,shajni. Historianet thone se
beteja u zhvillua ne Fushen e Mellenjave,afer
Prishtines dhe zgjati vetem nje dite. Ne
ushtrine te cilen e udhehiqte knjaz lazari
moren pjese te te krishteret : serbet,kroatet,
shqiptaret etj. Krishteret ne cilesine e vasaleve
moren pjese edhe ne anen e ushtrise turke,
te cilen e drejtonte vete sulltan Murati.



Kontestimi i te dhenave historike

Epilogu i Betejes se Kosoves dihet: Milosh
Obiliqi, apo Kopiliqi, vete i njembedhjetidepertoi
ne ordine dhe e theri per vdekje sulltan Muratin.
Atentatin mbi padishahun e madh turk, e paguan
me koke atentarori me njembedhjete kaloresit e
tij,si dhe knjaz Lazari, ushria e te cilit u shpartallua
ne teresi. Dhe pikerisht kete disfate, zaten njesoj
si disfatet e tjera, serbet e shnderruan ne fitore
nga e cila madje synuan ze krijonin edhe mit.
Dhe me rastin e kremtimit te 600-vjetorit te kesaj
"fitorjeje" krahas shume botimesh e publikacionesh,
u botua edhe monografia ikonografike e se ciles
ofron te dhena te tjera qe ndryshojne nga ato qe
i verifikoj historia , pra, mundeson te mesohet ajo
qe mbase nuk eshte ditur kurre per Betejen e
Kosoves, vecmas per vendin ku ajo ne fakt u
zhvillua, per aktoret e saj,per nje sere momentesh
te tjera lidhur me kete beteje. Gravurat, vizatimet,
pikturat e skulpturat e perfshira ne kete monografi
datojne nga shekulli XVI, pra, dy shekuj pas Betejes
se Kosoves, e shtrihen deri ne vitet e nentedhjeta
te shekullit tashme te shkuar. Dhe pikerisht ne
gravurat , perkatesisht miniaturat e autoreve ruse
te shekullit XVI, qe jane me afer kohes kur supozohet
se eshte zhvilluar Beteja e Kosoves, e qe ruhen
ne Biblioteken e Akademise se Shkences, ne
Lenjingrad (edicioni mbi Amuratin), kjo beteje
paraqitet me dy momentet e saj kyce: atentati
mbi Muratin dhe prerja e kokes se Lazarit.Mirepo,
sipas se njejtes gravure, beteja nu zhvillohet ne
fushe, por ne bregore, madje te thepisur,gje qe
konteston ne teresi hapesiren gjeografike,vendin,
lokacionin,e zhvillimit te betejes ne fjale, koteston
madje edhe te dhenat historike perkitazi me kete
beteje, te cillen serbet e shnderruan ne ngjarje
emblematike.



Kush ishte ai qe beri atentat mbi sultan Muratin?

Moment tjeter gjithashtu kontestues eshte
edhe atentati mbi mbretin turk, Muratin: kush
ne fakt coi dore mbi te?. Ne gravuren tjeter te
te njejtit edicion, shume qarte shihet skena e
atentatit, nen te cillen skene gjithshtu mund te
lexohet qarte legjenda: "Sherbetori besnik vret
sultan Muratin". Nese eshte keshtu, atehere
domosdo shtrohet pyetja: kush eshte trimi qe
e theri sulltanin midis tere asaj ushtrie, me te
cilen rrethohej aj? Sigurisht jo Milosh Obiliqi,
te cilit serbet ia atribuan kete trimeri, qe vete
i dymbedhjeti ,si dymbedjete komandose
moderne, ne pike te dites, depertoi deri te
shatorrja e sulltanit pe ta therre ne menyre
aq komode , sic paraqitet ne litrografine e piktorit
Vicenc Kacler, origjina e te cilit nuk dihet,
sikunder qe nuk dihet as kombesia e autoreve
te tjere, te perfshire ne kete monografi. Po kete
ngjarje, ne vertesine e se ciles nuk mund te
besoje askush, e kopjoi ne teresi piktori tjeter,
Ferd Kikereci. Serbet si duket kishin nevoje per
nje Milosh Obiliq, per nje hero te rreme, per ta
nxitur patriotizmin kolektiv, kishin nevoje per
nje ngjarje historike, qofte ajo madje edhe e
paqene, per ta afirmuar virtytin heroik te indivitit,
qe nuk e paten kurre.
Se kendejmi, miniatura ne fjale, te dhenat
ikonografike qe mund te lexohen ne te,konkretisht
kapela e atentatorit, udhezojne qe ai te kerkohet
midis shqiptareve, e jo midis serbeve. Themi keshtu
ngase ai ka mbi koke pikerisht kapelen shqiptare,
qe perdorej ne Shqiperi ne shek. XVI-XVII , e qe u
perhap edhe ne Francen e asaj kohe me emrin
"chapeau albanois", apo thjesht "albanois", e
cila haset edhe ne disa ikona te Onufrit. Dhe e
njejta kesule, pra, kesula shqiptare, shihet edhe
mbi koken e bariut, ne fresken e piktorit gjithashtu
shqiptar, David Selenicasi "Lindja e Krishtit", nga viti
1776, qe gjendet ne Kishen e Shen Kollit ne
Vaskopoje te Korces. Dhe duke mos hyre ne detyren
e atentatorit, ne ishte ai sherbetor, apo dicka tjeter,
ne saje te ketij elementi ikonografik mund te thohet
me plote gojen se trimi qe mori guximin te therte
alamet sulltanin, ishte me perkatesi kombetare
shqiptare. Vetem shqiptari (viktimizivin individual
te te cilit e personiofikon Mic Sokoli) ka mundur
te beje ate qe i atribuohet serbit te quajtur Milosh
Obiliqi. Prandaj eshte krejt irelevante ne quhej ai
Milosh Kopiliq, apo ndryshe. Sidoqofte, nuk eshte
Milosh Kopiliqi ai i potretuar nga piktori V. Titelbah
rwth viti 1900, qe ne monografine e cekur paraqitet
ne kostume ushtarake, me helmete, mbi te cilen
gjendet nje reptil krahapur e bishtgjate, nga para-
historia. Madje shtu sic eshte potretuar, ne kete
qenie nuk mund te verehet as edhe shenji me i vogel
i ndonje njeriu, qe mund te "largonte macen nga
persheshi", e lere me te bente ate qe kinse e beri
M. Obiliqi. Mirepo, edhe kjo eshte ne natyren
mashtruese dhe vetemashtruese te serbeve:
prej deshtimeve te krijojne ngadhenjime, prej
genjeshtrave, te verteta: prej deshtakeve, heronj;
prej betejave te parendesishme apo diskutabile,
te krijojne fakte gjoja bindese dhe ngjarje spektakulare
historike.



Falsifikimi i simboleve shqiptare

Gjithnje te prirur per falsifikime, serbet bene
spekulime edhe me simbolet shqiptare. Jane
te njohura kater shkronjat, kater "C" cirilike te
serbeve, me kombinimin e te cilave krijuan
sloganin e unitedit te tyre, (Samo sloga Srbine
Spasava) ky shenj semantik eshte simbol njohes
i botes shqiptare, konkretisht i botes epirote dhe
praqet inicialin nismetar "e" te termit EPIR O T,
qe serbet me mjeshteri falsifikuese e shnderruan
ne shkronjen C, pra, ne S te tyre. Kjo verehet ne
disa piktura te reprodukura ne kete monografi,
mirepo, ne pikture "Kosova" te D.I. Medenjakut,
te realizuar ne dy variante ne vitin 1912, shkronja
E, me siguri nga pakujdesi i autorit, nuk e ka
humbur formen as identitetin e saj sintaksor - kuptimor.
Kjo do te thote se operacioni me shkronjen E dhe
transformi e saj ne "C" cirilik, nga serbet eshte
bere me vone, me vone e krijuan ste skemen
ikonografike, ku ne fushat e sajuara nga kater
shkronjat ne fjale. Kur jemi te falsifikimi i simboleve
te themi se Betejen e Kosoves e pikturoi po keshtu
ne dy variante, edhe piktori malazias, P. Lubarda.
Dhe, derisa ne variantin e pare paraqitet flamuri
shqiptar, me c´gje verifikohet pjesemarrja e shqiptareve
ne kete beteje, ne variantin e dyte flamuri shqiptar
nuk duket fare.




Lakuriqmi i historise se genjeshtrave

Krejt kjo te ben te dyshosh: ne ishte Beteja
e Kosoves ngjarje e vertete historike, apo histori
e genjeshtrave, sic do te thoshte filozofi i madh
Nice, e politikes perhere hegjemoniste e gllaberuese
serbosllave, e cila po lakuriqohet dhe po demitizohet
cdo dite e me teper. Zaten kjo beteje kurre nuk arriti
te ngritej ne mit, ngase sipas Shelingut, miti, mitologjia,
meghithate lidhen me gjenezen njerezore, pra, perkojne
me realitetin. Nga krejt kjo shajni historike mbi Betejen
e Kosoves, duket se po del e vertete ajo kronika e kohes,
qe u gjet ne manastirin Sen Deni te Parisit e shkruar
me 1395 dhe e titulluar "De victoria Regis Hungariae
contra Turkos", ku fare nuk permendet as knjaz Lazari,
as serbet, por vetem lufta midis ushtrise hungareze
te udhehequr nga Zhigmundi dhe asaj turke, ne Rovinane
te Vllahise, ne maj 1395. Pra eshte afer mendesh qe
historiografia transplantuese serbe, pikerisht kete beteje
ta kete pervetesuar si beteje te serbeve ne Kosove,duke
e shnderruar ne fitore, per nder te se ciles, sic thone ata,
"kumbuan kambanat e Kishes se Shen Merise ne Parise".