Dinarski-Vuk
Vuk sa Dinare
SVI NAŠI USTAVI
Sreda, Novembar 08, 2006 12:01 -- Novi Ustav Srbije je prvi ustav izglasan u višestranačkoj skupštini, a sedmi koji je Srbija dobila kao nezavisna država, posle 88 godina. Prvi srpski ustav, koji je označio i početak savremene srpske državnosti, bio je Sretenjski ustav, donet 2. februara 1835. godine, na Velikoj narodnoj skupštini u Kragujevcu. Šest samostalnih ustava, donetih 1835. godine, 1838. godine,1869. godine, 1888. godine, 1901. i 1903. godine, Srbija je imala kao kneževina, a zatim kao kraljevina.
Sretenjski ustav prvi put je u sistem vlasti uveo Narodnu skupštinu, sa ograničenim pravima, ali nikada nije stupio na snagu, jer ga nisu prihvatile ni Turska, ni Rusija, ni Austrija. Srbija je 1838. godine dobila Turski ustav po kome je knez Miloš Obrenović vlast morao da deli sa Savetom, a taj akt nije predvideo postojanje narodne skupštine. One su, i pored toga, održavane da bi turska Porta naredne godine posebnim amandmanom dopustila rad skupštine u skladu sa običajima zemlje. Turski ustav važio je čak 30 godina.
Velika narodna skupština izabrala je 1868. godine Milana Obrenovića za novog srpskog kneza, ali do njegovog punoletstva vlast je bila poverena Namesništvu koje je pokrenulo rad na donošenju novog ustava. Pripremao ga je Odbor u kome je bilo 70 članova, pripadnika tadašnje duhovne i političke elite u Srbiji.
Na Duhove, 1869. godine Velika ustavotvorna skupština u Kragujevcu donela je treći, takozvani Namesnički ustav, kojim je Narodna skupština prvi put podignuta na stepen zakonodavnog tela. Ovaj ustav je Srbiju prvi put učinio parlamentarnom državom i uspostavio izvesnu ravnotežu između sudske, zakonodavne i izvršne vlasti.
U Srbiji od 1881. godine počinju da deluju tri stranke - Radikalna, Napredna i Liberalna - i tada je ponovo pokrenuto ustavno pitanje, jer se Namesnički ustav pokazao nedovoljno demokratskim. Naprednjaci i radikali su prve nacrte ustava sačinili 1883. godine.
Novi ustav Srbije, 22. decembra 1888. godine, donela je Velika ustavotvorna skupština koju su činili, mahom, radikali, a kralj Milan Obrenović ga je odmah zatim i potpisao. Taj akt smatra se najnaprednijim među svim ustavima Kneževine, odnosno Kraljevine Srbije. Prema njegovim odredbama, Narodna skupština dobila je pravo zakonodavne inicijative, budžetsko pravo i puno pravo optužbe ministara, čime su stvoreni uslovi za uvođenje parlamentarne vlade u Srbiji, odnosno vlade koja je na vlasti dok uživa poverenje skupštinske većine. Ipak, zakonodavnu vlast su zajednički obavljali kralj i Skupština, a poslanike je birao narod.
Kralj Aleksandar Obrenović doneo je peti ustav Srbije 1901. godine, poznat pod imenom Aprilski ustav, odnosno Oktroisani ustav, jer ga je kralj 'darovao zemlji i narodu', zaobišavši Veliku ustavotvornu skupštinu. Uvođenjem Senata, pored Narodne skupštine, predstavnički sistem postao je dvodomni, a prava monarha u zakonodavnom smislu su sužena.
Šesti ustav Srbije usledio je 1903. godine, posle promene dinastije i dolaska Petra Karađorđevića na presto. Ovaj ustav uspostavio je puni parlamentarizam u Srbiji, a najvećim delom preuzeo odredbe Ustava iz 1888. godine. Ustavom iz 1903. godine Srbija je postala moderna parlamentana država, a ovaj ustav smatra se jednim od najliberalnijih u Evropi tog vremena. Model prevlasti kralja nad Skupštinom je napušten, a kralj se držao po strani od političke borbe stranaka. Ustav iz 1903. godine trajao je sve do stvaranja jugoslovenske države.
Posle Drugog svetskog rata, 1945. godine došlo je do promena koje su dovele do toga da socijalistička Jugoslavija ima tri, a Republika Srbija četiri ustava. Do razbijanja i raspada velike Jugoslavije 1992. godine desilo se više ustavnih promena. Svoj prvi ustav Federativna Narodna Republika Jugoslavija dobija 31. januara 1946. godine. Rađen pod znatnim sovjetskim uticajem, ustav je isključivao bilo kakav oblik pluralizma. Donošenje saveznog ustava redovno je bilo praćeno usvajanjem republičkih ustava. Tako je i Narodna Republika Srbija prvi socijalistički ustav dobila 17. januara 1947. godine.
Posle usvajanja novog programa Saveza Komunista Jugoslavije 1958. godine, promene u državnoj, društvenoj i političkoj strukturi učinile su da krajem 1960. bude obrazovana Komisija za ustavna pitanja. Posle godinu i po dana, 7. aprila 1963. godine, usvojen je novi ustav - Povelja samoupravljanja. U njemu su sintetisane dotadašnje promene, što je izraženo i u novom nazivu države Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, a samo dva dana kasnije donet je i Ustav SR Srbije.
Posle Osmog kongresa SKJ 1964. godine, otvoreno je nacionalno pitanje u Jugoslaviji, dotadašnja nedodirljiva tabu tema, a posle teških socijalnih i političkih lomova [studentske demonstracije 1968, 'Masovni pokret' u Hrvatskoj 1971. i 'Anarholiberalizam' u Srbiji 1972.], formulisana je ideja o reformi federacije 'na načelima udruženog rada'. Novi savezni Ustav usvojen je 21. februara 1974. godine, posle čega je usledilo i usvajanje Ustava SR Srbije.
Svoj referendumski, takozvani Žabljački ustav, Savezna Republika Jugoslavija dobija 27. aprila 1992, dok je Srbija svoj najviši pravni akt donela, takođe referendumom, dve godine ranije, u septembru 1990. Žabljački ustav važio je do usvajanja Ustavne povelje državne zajednice Srbija i Crna Gora, 4. marta 2003, a Ustavna povelja do razdruživanja Crne Gore od Srbije u maju ove godine.
Sreda, Novembar 08, 2006 12:01 -- Novi Ustav Srbije je prvi ustav izglasan u višestranačkoj skupštini, a sedmi koji je Srbija dobila kao nezavisna država, posle 88 godina. Prvi srpski ustav, koji je označio i početak savremene srpske državnosti, bio je Sretenjski ustav, donet 2. februara 1835. godine, na Velikoj narodnoj skupštini u Kragujevcu. Šest samostalnih ustava, donetih 1835. godine, 1838. godine,1869. godine, 1888. godine, 1901. i 1903. godine, Srbija je imala kao kneževina, a zatim kao kraljevina.
Sretenjski ustav prvi put je u sistem vlasti uveo Narodnu skupštinu, sa ograničenim pravima, ali nikada nije stupio na snagu, jer ga nisu prihvatile ni Turska, ni Rusija, ni Austrija. Srbija je 1838. godine dobila Turski ustav po kome je knez Miloš Obrenović vlast morao da deli sa Savetom, a taj akt nije predvideo postojanje narodne skupštine. One su, i pored toga, održavane da bi turska Porta naredne godine posebnim amandmanom dopustila rad skupštine u skladu sa običajima zemlje. Turski ustav važio je čak 30 godina.
Velika narodna skupština izabrala je 1868. godine Milana Obrenovića za novog srpskog kneza, ali do njegovog punoletstva vlast je bila poverena Namesništvu koje je pokrenulo rad na donošenju novog ustava. Pripremao ga je Odbor u kome je bilo 70 članova, pripadnika tadašnje duhovne i političke elite u Srbiji.
Na Duhove, 1869. godine Velika ustavotvorna skupština u Kragujevcu donela je treći, takozvani Namesnički ustav, kojim je Narodna skupština prvi put podignuta na stepen zakonodavnog tela. Ovaj ustav je Srbiju prvi put učinio parlamentarnom državom i uspostavio izvesnu ravnotežu između sudske, zakonodavne i izvršne vlasti.
U Srbiji od 1881. godine počinju da deluju tri stranke - Radikalna, Napredna i Liberalna - i tada je ponovo pokrenuto ustavno pitanje, jer se Namesnički ustav pokazao nedovoljno demokratskim. Naprednjaci i radikali su prve nacrte ustava sačinili 1883. godine.
Novi ustav Srbije, 22. decembra 1888. godine, donela je Velika ustavotvorna skupština koju su činili, mahom, radikali, a kralj Milan Obrenović ga je odmah zatim i potpisao. Taj akt smatra se najnaprednijim među svim ustavima Kneževine, odnosno Kraljevine Srbije. Prema njegovim odredbama, Narodna skupština dobila je pravo zakonodavne inicijative, budžetsko pravo i puno pravo optužbe ministara, čime su stvoreni uslovi za uvođenje parlamentarne vlade u Srbiji, odnosno vlade koja je na vlasti dok uživa poverenje skupštinske većine. Ipak, zakonodavnu vlast su zajednički obavljali kralj i Skupština, a poslanike je birao narod.
Kralj Aleksandar Obrenović doneo je peti ustav Srbije 1901. godine, poznat pod imenom Aprilski ustav, odnosno Oktroisani ustav, jer ga je kralj 'darovao zemlji i narodu', zaobišavši Veliku ustavotvornu skupštinu. Uvođenjem Senata, pored Narodne skupštine, predstavnički sistem postao je dvodomni, a prava monarha u zakonodavnom smislu su sužena.
Šesti ustav Srbije usledio je 1903. godine, posle promene dinastije i dolaska Petra Karađorđevića na presto. Ovaj ustav uspostavio je puni parlamentarizam u Srbiji, a najvećim delom preuzeo odredbe Ustava iz 1888. godine. Ustavom iz 1903. godine Srbija je postala moderna parlamentana država, a ovaj ustav smatra se jednim od najliberalnijih u Evropi tog vremena. Model prevlasti kralja nad Skupštinom je napušten, a kralj se držao po strani od političke borbe stranaka. Ustav iz 1903. godine trajao je sve do stvaranja jugoslovenske države.
Posle Drugog svetskog rata, 1945. godine došlo je do promena koje su dovele do toga da socijalistička Jugoslavija ima tri, a Republika Srbija četiri ustava. Do razbijanja i raspada velike Jugoslavije 1992. godine desilo se više ustavnih promena. Svoj prvi ustav Federativna Narodna Republika Jugoslavija dobija 31. januara 1946. godine. Rađen pod znatnim sovjetskim uticajem, ustav je isključivao bilo kakav oblik pluralizma. Donošenje saveznog ustava redovno je bilo praćeno usvajanjem republičkih ustava. Tako je i Narodna Republika Srbija prvi socijalistički ustav dobila 17. januara 1947. godine.
Posle usvajanja novog programa Saveza Komunista Jugoslavije 1958. godine, promene u državnoj, društvenoj i političkoj strukturi učinile su da krajem 1960. bude obrazovana Komisija za ustavna pitanja. Posle godinu i po dana, 7. aprila 1963. godine, usvojen je novi ustav - Povelja samoupravljanja. U njemu su sintetisane dotadašnje promene, što je izraženo i u novom nazivu države Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, a samo dva dana kasnije donet je i Ustav SR Srbije.
Posle Osmog kongresa SKJ 1964. godine, otvoreno je nacionalno pitanje u Jugoslaviji, dotadašnja nedodirljiva tabu tema, a posle teških socijalnih i političkih lomova [studentske demonstracije 1968, 'Masovni pokret' u Hrvatskoj 1971. i 'Anarholiberalizam' u Srbiji 1972.], formulisana je ideja o reformi federacije 'na načelima udruženog rada'. Novi savezni Ustav usvojen je 21. februara 1974. godine, posle čega je usledilo i usvajanje Ustava SR Srbije.
Svoj referendumski, takozvani Žabljački ustav, Savezna Republika Jugoslavija dobija 27. aprila 1992, dok je Srbija svoj najviši pravni akt donela, takođe referendumom, dve godine ranije, u septembru 1990. Žabljački ustav važio je do usvajanja Ustavne povelje državne zajednice Srbija i Crna Gora, 4. marta 2003, a Ustavna povelja do razdruživanja Crne Gore od Srbije u maju ove godine.