Zoran
Μακεδоν τ
| (7 мај 1860 година) (Автор на оваа статија објавена во “Цариградски весник” е Димитрија Миладинов, н.б.) 
„Неколку дни пред Велигден дошла овде вест дека се решило да дојде Мелетија во епархијава наша. Истиот час, штом чуја за тоа епархијалните, скокнаа сите мало и големо на нога... Но Мелетија да не го приберат. Тогаш еден од првите луѓе, г-н Стефан Поп Димитров, рече на своето собрание: “...Мелетија не го сакаме, туку за пастир ба-раме наш човек, како што во молбите сте пишале. А В(селенската) црква ни го пратила Мелетија не за да не принуди да го примиме, но за да не притеснува и за да си го дочува својот престиж. Ако му ја отвориме ние митрополијава, не му отвораме нему, туку на В. Црква, и ако го прибереме во неа, не го приберуваме наместо наш владика, туку наместо прост човек пратен од В. Црква, или како еден егзархос (црковен пратеник, н.б.) нејзин, за да го дочуваме нејзиниот престиж како вистинска наша мајка... Со овие чесни и мудри зборови за малку време собранието се смири и тој и првенците се трудат да ги смират простите луѓе. А по неколку дена кога чуја дека стигнал на први овој месец, на Великпеток во нашава епархија, повторно целиот наш град се размеша толку, што ако дојдеше право во Охрид, можеше да се случи нешто ненадејно. Фала богу што не дојде право в град, туку остана во едно село 6 часа далеку од Охрид. А зошто не дојде право? Зашто му беше страв да не настрада. Зашто во Охрид беа со намера да му ја затворат митрополијата, а други од селата им викаа на старците охридски: “ако го приберете Мелетија, ние ќе дојдеме некоја ноќ и ќе ја изгориме митрополијата со се него”. Кога се чу оти стигнал во епархијата на втор ден Велигден стана едно општо собрание од сите Охридски ста-решини и од блиските села по еден или двајца од секое, така што се наполни митрополијата. Во тоа собрание се реши да го истераат од епархијата но престижот на В. Црква да не се навреди. Се реши значи: прво да пратат во селото каде застана еден човек од името на сите да му рече на Мелетија од општинска страна дека не смее да дојде во Охрид за да не настрада нешто ненандејно. Така се испрати старешината (коџобашијата) охридски и му рече се’ што требаше. Оттогаш Мелетија се запре дури до 9 овој месец; второ, решија во собранието да протестираат против Мелетиевото испраќање. И затоа тој час му нардедија на учителот Јован Стрезов да напише тука пред сите еден протест. Се напиша и се потпишуваа уште од епархијата и досега се потпишани 4.000 или 5.000 потписници, а бидејќи епархијата е растурена, до недела ќе се сврши и ќе се испрати во Цариград. Господин г-дин Константин Робев и Стефан Поп Димитров, заедно со М. Манчева, порано големи непријатели сега сложни и здружени, го зедоа в раце знамето и одат напред, а сите жители од епархијата охридска, мало и големо, повеќе селаните (зашто тие виделе и страдале повеќе маки од Мелетија кога беше протосингел и епископ на Дионисија) трчааат по нив со голема сесрдност како овците по својот угич, за да застанат под нивното знаме и оваа работа да се сврши. Сите им викаа сложно на гореспомнативе тројца главатари: “Гледајте добро, ако не се сврши оваа работа, ако В. Црква не ни го даде пастирот за кого што пишавме во молбата, ние сите ќе се полатиниме. Латинските попови ни се близу, во Битола и по селата шетаат и бараат некоја заблудена овца да тргнат кон себеси, та ако не ни се направи владика Иларион, сите ќе заскитаме, а волците што скитаат низ нас ќе не’ најдат готови да одиме по нив, па после вие повозрасни старци и главатари да не’ имате на душа што не се грижите”... Им велат уште на старците да им напишат во Цариград на нашите полновласни епитропи ако В. Црква не им ги послуша молбите и не им го испрати гореречениот пастир имаат заповед од сите што се потпишани во молбата да не запишат во латинската пропаганда, сите се на тој ум и нестрпливо бараат јасен извештај од Цариград. Како што рековме погоре, на 1 април, Мелетија дојде во епархијата и не го прибраа освен некое куцовлашко село... Само некој си Христо Капчев, за атерот на Куцовлавот Цинцарин Ничота кому му се клања како старите Елини на Диа и втор, некој Јаќим Фортомар... Уште двајца Куцовласи Цинцари и за потсмев уште и двајца свирачи. ...Кон ова нивно мислење им дојде заповед од сите граѓани кои беа собрани на едно друго место, за да не оди ни еден свештеник на пречек на Малетија. И така се запреа и не појдоа, а еден од нив не го чу и појде, сосем природно дека е предавник и не прилега за свештеник, зашто стана како Јуда што го предаде Христа. Но Мелетија наместо нив си зеде 10 суварии и 4 казаци да го вардат, зашто тој не прилега на владика туку за крсердар, за војвода на 300 арамии и разбојници и така го викаа по селата... Кога стигна до нив сите како мечка или плашило трчаа да го видат, а никој ни капата од глава ја сметна, ни некаква друга почит му стори. Толку чест му сторија охриѓани на Мелетија”. Внатре во нашиов град Охрид има осум цркви, во кои секој празник се служи литургија и осумнаесет свештеници... На сите свештеници им заповеда утрината на Томина недела да дојдат во митрополитската црква за да служат моноклисија. Од нив само двајца почуја, другите си служеа во своите цркви... ...И така двата попа ги оставија посрамотени. Сега (мелетија) седи вио митрополијата сам како ут и никој не му оди само по некој негов другар. На портите постојано стојат 5-6 вооружени сејмени и кога да оди некаде наместо попови зема суварии и сејмени. Бидејќи никој не му оди, ни поповите, тој ги праќа сејмените по нив да ги викаат. Така еден ден ги викна поповите, им ги затвори портите и со сејмените над главата нивна ги принуди да му се потпишат на едно благодарствено писмо... А тие не можејќи друго да сторат, се потпишаа сите, само двајца внимателно избегаа, а двајца други не му дојдоа. Тие пак што се потпишаа, утрината си направија една друга анафора со која тврдат дека им зел потпис на сила и дека тие потписи не ги признаваат. Во никоја црква не му се спомнува името. Ваква му е положбата на Мелетија и вакво беше неговото доаѓање во Охрид. Многу поарно ќе беше да не дојдеше, туку да си бараше друга епархија...” “Цариградски весник”, бр. 482, од 7.В.1860 год.; Љ. Лапе, Одбрани текстови..., ИИ, стр. 123-128; |
